Bizə yazın
Bakı
+17 °C
USD 1.7 RUR 0.0279 EUR 2.0981 AU 2282 BRENT 53.76
  • ANA SƏHİFƏ
  • HAQQIMIZDA
  • ƏLAQƏ
  • GÜNDƏM
  • YAZARLAR
  • SİYASƏT
  • İQTİSADİYYAT
  • CƏMİYYƏT
  • MÜSAHİBƏ
  • KRİMİNAL
  • MƏDƏNİYYƏT
  • DÜNYA
  • SƏRBƏST
  • İDMAN
  • KİVDF

Əsas xəbərlər

ABŞ-dan Ankaraya təhdid...
Vaşinqtona etibar yoxdur:
Türkiyə qızıllarını ABŞ-dan çıxardı
Qlobal təhlükəsizlikdə Bakının rolu artır...
İlham Əliyev and içdi
Türkiyə erkən seçkiyə gedir?
Baxçalı təklif etdi, Ərdoğan eşitmədi...
İrəvanda “məxməri” etirazlar...

Digər xəbərlər

Azər­bay­ca­nın seç­ki təc­rü­bə­si
baş­qa öl­kə­lə­rə nü­mu­nə­dir
Qlo­bal in­ki­şaf mər­hə­lə­sin­də
ba­zar iq­ti­sa­di mü­na­si­bət­lə­ri
YU­NES­KO və Azər­bay­can
güc­lü əmək­daş­lıq im­kan­la­rı ya­ra­dıb
Beynəlxalq təşkilatların Azərbaycandakı seçkilərə marağı
120 öl­kə­nin na­zir­lə­ri Ba­kı­da top­laş­dı
Qo­şul­ma­ma Hə­rə­ka­tı­nın Ba­kı kon­fran­sı
sülh və təh­lü­kə­siz­li­yin təş­vi­qi üçün top­laş­ma ye­ri ola­caq
Azər­bay­can-Tür­ki­yə əla­qə­lə­ri
Mil­li in­ki­şaf stra­te­gi­ya­sı
Azər­bay­can Av­ro­pa İt­ti­fa­qı ilə əla­qə­lə­ri­ni də­rin­ləş­di­rir
İran-Azər­bay­can əla­qə­lə­ri
ən yük­sək zir­və­də­dir
Azər­bay­ca­nın tə­rəf­dar çıx­dı­ğı bey­nəl­xalq mü­qa­vi­lə­lər
Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə əməkdaşlığı
Re­gi­on öl­kə­lər­lə hər­bi əmək­daş­lı­ğın in­ki­şa­fı
GU­AM döv­lət­lə­ri­nin ox­şar prob­lem­lə­ri
Qlo­bal Ba­kı Fo­ru­mu
dün­ya­da ən mü­hüm mü­za­ki­rə mey­dan­ça­sı­na çev­ri­lib
Azər­bay­ca­nın QDİ­ƏT-də fəa­liy­yə­ti
Beynəlxalq inteqrasiya
və onun dünya siyasətinə təsiri
İpək Yo­lu bo­yun­ca əmək­daş­lıq
Azər­bay­ca­nın miq­rant in­teq­ra­si­ya mo­de­li
Gür­cüs­tan: Av­ro­pa­ya açı­lan qa­pı
Azər­bay­can-Tür­ki­yə-İran əla­qə­lə­ri
XİN baş­çı­la­rı­nın üç­tə­rəf­li gö­rüş­lə­ri əhə­miy­yət kəsb edir
Azərbaycanda seçkilər
və beynəlxaq müşahidəçilik
Re­gi­on öl­kə­lər­lə mü­na­si­bət­lə­rin ba­lans­laş­dı­rıl­ma­sı
Xə­zər­ya­nı döv­lət­lə­rin əmək­daş­lı­ğı yax­şı­la­şır
Azər­bay­can-USA­İD əmək­daş­lı­ğı uzun­müd­dət­li­dir
Dün­ya­nın de­mok­ra­tik­ləş­mə­si ten­den­si­ya­sı
və mil­li döv­lət­lər
Mü­səl­man döv­lət­lə­ri ilə əmək­daş­lıq
Dün­ya bir­li­yi­nə in­teq­ra­si­ya­da tu­rizm po­ten­sia­lı­nın ro­lu
Bey­nəl­xalq əmək­daş­lıq nə­ti­cə ve­rir
Av­ro­pa Par­la­men­ti ilk də­fə Xo­ca­lı soy­qı­rı­mı ilə bağ­lı bə­ya­nat yay­dı
Azər­bay­ca­nın bey­nəl­xalq yar­dım əmək­daş­lı­ğı
Xo­ca­lı soy­qı­rı­mı­nın bey­nəl­xalq aləm­də ta­nı­dıl­ma­sı
Dün­ya öl­kə­lə­ri­nə in­teq­ra­si­ya­nın Azər­bay­can mo­de­li
NA­TO ilə hər­tə­rəf­li əmək­daş­lıq var
Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti
öl­kə­mi­zin bey­nəl­xalq aləm­də­ki ye­ri­ni möh­kəm­lən­di­rir
Da­vam­lı in­ki­şa­fın tə­mi­nin­də in­teq­ra­si­ya əsas prin­sip ki­mi
Türk­dil­li öl­kə­lə­rin əmək­daş­lı­ğı
Azər­bay­can-Av­ro­pa Şu­ra­sı əmək­daş­lı­ğı
da­ha da ge­niş­lə­nir
MDB öl­kə­lə­ri ilə əmək­daş­lı­ğın sə­viy­yə­si
Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci iq­ti­sa­di fəa­liy­yə­ti
Re­gi­on öl­kə­lər­lə əmək­daş­lıq 
Azər­bay­can-Ru­si­ya əla­qə­lə­ri güc­lə­nir
Bey­nəl­xalq in­teq­ra­si­ya­nın dün­ya si­ya­sə­ti­nə tə­si­ri
Re­gio­nal və qlo­bal əmək­daş­lıq
Döv­lət Miq­ra­si­ya Xid­mə­ti­nin bey­nəl­xalq əmək­daş­lıq­da ro­lu
BÜTÜN XƏBƏRLƏR
KİVDF2018-01-18 08:14

Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin is­ti­qa­mət­lə­ri

 
197
Vax­ti­lə ulu ön­dər Hey­dər Əli­yev de­yir­di ki, res­pub­li­ka­mı­zın qar­şı­sın­da du­ran əsas və­zi­fə­lər­dən bi­ri Azər­bay­ca­nın mə­na­fe­yi­ni dün­ya miq­ya­sın­da mü­da­fiə edə bi­lən ağıl­lı, sə­riş­tə­li xa­ri­ci si­ya­sə­tin ye­ri­dil­mə­si­dir. Qar­şı­da bö­yük və­zi­fə­lər du­rur. "Bi­zim xa­ri­ci si­ya­sə­ti­miz bi­rin­ci növ­bə­də Azər­bay­ca­nın döv­lət müs­tə­qil­li­yi­ni tə­min et­mə­yə yö­nəl­dil­mə­li­dir".

Bu gün öl­kə baş­çı­sı İl­ham Əli­ye­vin xa­ri­ci si­ya­sət kon­sep­si­ya­sın­da da Hey­dər Əli­yev kur­su­nun da­vam­lı in­ki­şa­fı və tək­mil­ləş­di­ril­mə­si mə­sə­lə­lə­ri ilə ya­na­şı, ey­ni za­man­da Er­mə­nis­tan-Azər­bay­can Dağ­lıq Qa­ra­bağ mü­na­qi­şə­si­nin əda­lət­li həl­li mü­hüm yer tu­tur. Azər­bay­can bir tə­rəf­dən si­ya­si, iq­ti­sa­di və mü­da­fiə po­ten­sia­lı­nın möh­kəm­lən­di­ril­mə­si, ic­ti­mai-si­ya­si sa­bit­li­yin bər­qə­rar olun­ma­sı, di­gər tə­rəf­dən, xa­ri­ci si­ya­sət sa­hə­sin­də əl­də edi­lən mü­hüm nai­liy­yət­lər, bir sı­ra döv­lət­lər­lə möh­kəm əmək­daş­lıq və tə­rəf­daş­lıq əla­qə­lə­ri­nin qu­rul­ma­sı sa­yə­sin­də Azər­bay­ca­nın əda­lət­li möv­qe­yi dəs­tək­lən­miş, bü­tün re­gio­nal və bey­nəl­xalq la­yi­hə­lər­dən get­dik­cə da­ha çox təd­ric olu­nan Er­mə­nis­tan isə tə­ca­vüz­kar döv­lət ki­mi ta­nın­mış və bu gün də ta­nın­maq­da­dır (sam.az).

Qeyd edək ki, Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın tə­rəf­dar çıx­dı­ğı bey­nəl­xalq mü­qa­vi­lə­lər­dən irə­li gə­lən müd­dəa­lar­la məh­dud­la­şır. Öl­kə­miz­də müs­tə­qil si­ya­sət an­la­yı­şı SSRİ-nin da­ğıl­ma­sı, im­pe­ri­ya­nın tər­ki­bin­də olan öl­kə­lə­rin müs­tə­qil­lik əl­də et­mə­si ilə ey­ni vax­ta tə­sa­düf edir. Əv­vəl­lər isə di­gər müt­tə­fiq res­pub­li­ka­lar­da ol­du­ğu ki­mi Azər­bay­can­da da si­ya­sə­ti So­vet İt­ti­fa­qı Kom­mu­nist Par­ti­ya­sı­nın rəh­bər­li­yi tə­rə­fin­dən mü­əy­yən edi­lir­di.
1984-cü il­dən SSRİ-də baş­la­yan ye­ni­dən­qur­ma la­yi­hə­si­nin nə­ti­cə­sin­də sər­bəst­lik Azər­bay­ca­na da çat­dı. 1991-ci ilin 18 ok­tyab­rın­da Azər­bay­can müs­tə­qil döv­lət elan edil­di. Bu­nun­la da müs­tə­qil öl­kə­nin da­xi­li və xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin əsa­sı qo­yul­du.

Eks­pert­lə­rin fik­rin­cə, müs­tə­qil­lik əl­də et­dik­dən son­ra öl­kə­də qı­sa müd­dət­də ha­ki­miy­yət də­yi­şik­lik­lə­ri­nin baş ver­mə­si xa­ri­ci si­ya­sə­tə tə­sir­siz ötüş­mə­yib. Müs­tə­qil­li­yin ilk il­lə­rin­də Azər­bay­can­da ilk si­ya­si tə­si­sat­lar, par­ti­ya­lar, qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı ya­ran­dı. Öl­kə müs­tə­qil­lik əl­də et­di­yi il­lər­də həm də da­xil­də Dağ­lıq Qa­ra­bağ prob­le­mi ya­ra­dıl­dı. 1995-ci ilin 12 no­yab­rın­da ye­ni Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın Kons­ti­tu­si­ya­sı qə­bul edil­di, Azər­bay­can­da döv­lət qu­ru­cu­lu­ğu, qa­nun­la­rın qə­bu­lu, da­xi­li və xa­ri­ci si­ya­sə­tin təs­nif­lat­laş­dı­rıl­ma­sı hə­ya­ta ke­çi­ril­di. Azər­bay­ca­nın yer­ləş­miş ol­du­ğu re­gi­on geo­si­ya­si, stra­te­ji və iq­ti­sa­di ba­xım­dan dün­ya­nın si­ya­si xə­ri­tə­sin­də əhə­miy­yət kəsb edir.
O da qeyd olu­nur ki, Azər­bay­can həm qon­şu­luq si­ya­sə­tin­də, həm də di­gər re­gi­on öl­kə­lə­ri ilə olan mü­na­si­bət­lə­rin­də ba­lans­laş­dı­rıl­mış si­ya­sət yü­rü­dü­lür ki, bu da bü­tün döv­lət­lər­lə ey­ni cür mə­sa­fə sax­la­maq, ilk ola­raq Azər­bay­ca­nın mil­li ma­raq­la­rı­nı önə çək­mək əsas ola­raq gö­tü­rü­lür.
Ümu­miy­yət­lə isə Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin ən önəm­li prio­ri­tet­lə­rin­dən bi­ri Dağ­lıq Qa­ra­bağ mü­na­qi­şə­si­nin həl­li ilə bağ­lı­dır. Bu­ra­da əsas ola­raq Dağ­lıq Qa­ra­bağ prob­le­mi­nin bey­nəl­xalq hü­quq nor­ma­la­rı çər­çi­və­sin­də həl­li­nə na­il ol­maq gö­tü­rü­lür. Bu mə­sə­lə ey­ni za­man­da Azər­bay­ca­nın mil­li təh­lü­kə­siz­lik si­ya­sə­ti­nə bir ba­şa da­xil­dir.
Ha­zır­da Azər­bay­can Dağ­lıq Qa­ra­bağ prob­le­mi­ni həll et­mək üçün bey­nəl­xalq qu­rum­lar­la əmək­daş­lıq edir, mə­sə­lə­nin sülh yo­lu ilə həl­li­nə na­il ol­maq is­tə­yir (wi­ki­pe­dia.org).

Ye­ri gəl­miş­kən, Azər­bay­can Pre­zi­den­ti Ad­mi­nist­ra­si­ya­sı rəh­bə­ri­nin müa­vi­ni, xa­ri­ci əla­qə­lər şö­bə­si­nin mü­di­ri Nov­ruz Məm­mə­do­vun yaz­dı­ğı "Xa­ri­ci si­ya­sət: re­al­lıq­lar və gə­lə­cə­yə ba­xış" ad­lı ki­ta­bı öl­kə­mi­zin el­mi ic­ti­ma­iy­yə­ti­nin bö­yük ma­ra­ğı­na sə­bəb olub.

Ta­rix elm­lə­ri dok­to­ru Pər­vin Da­ra­ba­di Azər­bay­can döv­lə­ti­nin xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin əsas is­ti­qa­mət­lə­ri və prio­ri­tet­lə­ri nə­zər­dən ke­çi­ri­lən bu fun­da­men­tal əsə­rə həsr olun­muş mə­qa­lə­sin­də qeyd edir ki, hər bir döv­lə­tin xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin ma­hiy­yə­ti onun öz qar­şı­sı­na qoy­du­ğu konk­ret məq­səd­lər­lə və on­la­ra na­il ol­maq va­si­tə­lə­ri ilə mü­əy­yən edi­lir: "Bu, döv­lə­tin ic­ti­mai-si­ya­si qu­ru­lu­şu, onun so­si­al-iq­ti­sa­di in­ki­şaf sə­viy­yə­si, bey­nəl­xalq təş­ki­lat­lar­da və dün­ya prob­lem­lə­ri­nin həl­lin­də iş­ti­ra­kı­nın fə­al­lıq də­rə­cə­si və bir sı­ra baş­qa amil­lər­dən ası­lı­dır. Döv­lə­tin xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin ənə­nə­vi məq­səd­lə­ri isə bir-bi­ri ilə sıx bağ­lı olan aşa­ğı­da­kı mə­sə­lə­lər­dən iba­rət­dir: döv­lə­tin mil­li təh­lü­kə­siz­li­yi­nin, onun su­ve­ren­li­yi­nin və əra­zi bü­töv­lü­yü­nün tə­min edil­mə­si; onun da­xi­li iş­lə­ri­nə kə­nar­dan mü­da­xi­lə­nin yol­ve­ril­məz­li­yi; po­zi­tiv bey­nəl­xalq imi­cin ya­ra­dıl­ma­sı; bey­nəl­xalq mü­na­si­bət­lər­də döv­lə­tin ro­lu­nun və nü­fu­zu­nun ar­tı­rıl­ma­sı; xa­ri­ci aləm­də mü­əy­yən si­ya­si və iq­ti­sa­di möv­qe­lə­rin qo­run­ma­sı.
Döv­lət məhz özü­nün xa­ri­ci si­ya­sə­ti va­si­tə­si­lə dün­ya bir­li­yi­nin di­gər ak­tor­la­rı ara­sın­da möh­kəm bey­nəl­xalq möv­qe­yə na­il ol­ma­ğa və nə­ti­cə eti­ba­ri­lə öl­kə­nin sə­mə­rə­li iq­ti­sa­di in­ki­şa­fı­na, əha­li­nin hə­yat sə­viy­yə­si­nin yük­səl­dil­mə­si­nə şə­ra­it ya­ra­da bi­lər. Bu hal­da qar­şı­ya qo­yul­muş hə­dəf­lə­rə na­il ol­maq üçün xa­ri­ci si­ya­si fəa­liy­yət müx­tə­lif va­si­tə­lər­lə - ilk növ­bə­də dip­lo­ma­ti­ya­nın da­xil ol­du­ğu si­ya­si, ha­be­lə iq­ti­sa­di, hər­bi, in­for­ma­si­ya-təb­li­ğat va­si­tə­lə­ri ilə hə­ya­ta ke­çi­ri­lir.
Döv­lə­tin xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin sə­mə­rə­li­lik pa­ra­metr­lə­ri ilə əla­qə­dar qeyd et­mək la­zım­dır ki, lo­kal, re­gio­nal və ya qlo­bal miq­yas­lı sta­tus­dan ası­lı ola­raq bu pa­ra­metr­lər da­xi­li si­ya­si mü­hit­lə xa­ri­ci bey­nəl­xalq mü­hi­t a­ra­sın­da ya­ra­na bi­lə­cək qar­şı­dur­ma­nı mi­ni­mu­ma en­dir­mək, hər han­sı, hət­ta ən əl­ve­riş­siz şə­ra­it­də də ar­zu edi­lən nə­ti­cə­lə­rə na­il ol­maq, öz sa­bit in­ki­şaf di­na­mi­ka­sı­nı qo­ru­yub sax­la­maq qa­bi­liy­yə­tin­dən iba­rət­dir.
XXI əs­rin əv­və­li­nə xas olan çox mü­rək­kəb bey­nəl­xalq geo­si­ya­si pro­ses­lər, pla­ne­tin müx­tə­lif re­gi­on­la­rın­da, o cüm­lə­dən Qaf­qaz-Xə­zər re­gio­nun­da get­dik­cə mü­rək­kəb­lə­şən döv­lət­lə­ra­ra­sı mü­na­si­bət­lər şə­rai­tin­də Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın xa­ri­ci si­ya­si fəa­liy­yə­ti­nə həsr edil­miş el­mi araş­dır­ma­lar çox bö­yük el­mi-nə­zə­ri və prak­ti­ki əhə­miy­yət kəsb edir".

Qeyd edək ki, son il­lər­də Cə­nu­bi Qaf­qaz­da re­gio­nal li­de­rə çev­ril­miş Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti ilk növ­bə­də öl­kə­nin bey­nəl­xalq aləm­də möv­qe­lə­ri­nin da­ha da güc­lən­di­ril­mə­si­nə yö­nəl­di­lib. Nov­ruz Məm­mə­do­vun hə­min prob­le­mə mü­ra­ci­ət et­mə­si son də­rə­cə ak­tu­al və vax­tın­da atıl­mış ad­dım­dır, çün­ki müa­sir mər­hə­lə­də müs­tə­qil Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın xa­ri­ci si­ya­si fəa­liy­yə­ti­nin nə­zə­riy­yə və prak­ti­ka­sı­na tam yi­yə­lən­mək zə­ru­ri­dir. 

Azər­bay­can xal­qı­nın ümum­mil­li li­de­ri Hey­dər Əli­ye­vin 90 il­lik yu­bi­le­yi­nə həsr edi­lən "Xa­ri­ci si­ya­sət: re­al­lıq­lar və gə­lə­cə­yə ba­xış" ki­ta­bın­da ("Qa­nun" nəş­riy­ya­tı, 2013-cü il) mü­əl­lif son iyir­mi il­də Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin tə­şək­kü­lü və in­ki­şa­fı pro­se­si­nin, onun­şək­siz uğur­la­rı­nın və gə­lə­cək pers­pek­tiv­lə­ri­nin dol­ğun mən­zə­rə­si­ni ya­ra­da bi­lib. Tə­biii ki, bu, kül­li miq­dar­da ilk mən­bə­lə­rin, de­mək olar ki, bü­tün möv­cud müa­sir yer­li və xa­ri­ci el­mi ədə­biy­ya­tın, prob­le­mə aid yüz­lər­lə sə­nəd­li və mo­noq­ra­fik araş­dır­ma­la­rın, o cüm­lə­dən mü­va­fiq in­ter­net sayt­la­rın­dan bir­sı­ra ana­li­tik ma­te­ri­al­la­rın ya­ra­dı­cı şə­kil­də öy­rə­nil­mə­si sa­yə­sin­də müm­kün olub.

P.Da­ra­ba­di qeyd edir ki, Azər­bay­can po­li­to­lo­gi­ya el­min­də ilk də­fə el­mi döv­riy­yə­yə bu­ra­xıl­mış, ABŞ-da və Av­ro­pa­nın apa­rı­cı öl­kə­lə­rin­də nəşr edil­miş, müa­sir­dip­lo­ma­ti­ya nə­zə­riy­yə­si­nə və prak­ti­ka­sı­na, apa­rı­cı bey­nəl­xalq qu­rum­la­rın fəa­liy­yə­ti­nə aid sə­nəd­li ma­te­ri­al­lar xü­su­si ma­raq do­ğu­rur: "Mü­əl­lif Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin tə­şək­kü­lü və möh­kəm­lən­mə­si döv­rün­də onun fun­da­men­tal əsas­la­rı­nın iş­lə­nib ha­zır­lan­ma­sın­da ümum­mil­li li­der Hey­dər Əli­ye­vin ro­lu­nu, ha­be­lə öl­kə­nin xa­ri­ci­si­ya­sət stra­te­gi­ya­sı­nın müa­sir mər­hə­lə­də Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın Pre­zi­den­ti İl­ham Əli­yev tə­rə­fin­dən ya­ra­dı­cı­lıq­la in­ki­şaf et­di­ril­mə­si­ni xü­su­si vur­ğu­la­yır.

Bü­tün bun­lar mü­əl­li­fə öl­kə­nin xa­ri­ci si­ya­sə­ti­ni ümu­mi si­ya­si pro­se­sin mü­hüm ele­ment­lə­rin­dən bi­ri ki­mi də­rin­dən və hər­tə­rəf­li təh­lil et­mə­yə im­kan ve­rib. Ki­ta­bın hər fəs­li­nin so­nun­da əsas nə­ti­cə­lə­rin və on­la­rın məz­mu­nun­dan mən­ti­qi şə­kil­də irə­li gə­lən ümu­mi­ləş­dir­mə­lə­rin də­qiq ifa­də edil­mə­si bu əsə­rin fərq­lən­di­ri­ci cə­hə­ti­dir".
Xa­tır­la­daq ki, mo­noq­ra­fi­ya­da dün­ya are­na­sın­da geo­si­ya­si qüv­və­lə­rin in­di­ki və­ziy­yə­tin­də dün­ya­nın apa­rı­cı döv­lət­lə­ri olan ABŞ, Çin, Bö­yük Bri­ta­ni­ya, Fran­sa, Ya­po­ni­ya, Ru­si­ya və baş­qa­la­rı­nın ye­ri və ro­lu hər­tə­rəf­li xa­rak­te­ri­zə edi­lib.

Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sə­ti­nin trans­for­ma­si­ya­sı və di­na­mik in­ki­şa­fı ki­tab­da li­be­ral-mü­ha­fi­zə­kar prin­sip­lər əsa­sın­da döv­lət qu­ru­cu­lu­ğu­nun mo­dern­ləş­mə kur­su­nun mər­hə­lə­lə­ri ilə üz­vi əla­qə­li şə­kil­də təh­lil edi­lir. 

P.Da­ra­ba­di ki­ta­bın el­mi re­dak­to­ru ola­raq onu da qeyd edib ki, XX əs­rin so­nu - XXI əs­rin əv­və­lin­də post­so­vet mə­ka­nın­da geo­si­ya­si re­al­lıq­lar, müs­tə­qil­li­yin ilk il­lə­rin­də əl­ve­riş­siz da­xi­li və xa­ri­ci si­ya­si pro­ses­lər, 1993-cü ilin ya­yın­da ya­ran­mış böh­ran­lı və­ziy­yət nə­zə­rə alın­maq­la, ha­be­lə döv­lət qu­ru­cu­lu­ğu­nun tə­mə­li­ni təş­kil edən mil­li-mə­də­ni ənə­nə­lər əsa­sın­da müs­tə­qil Azər­bay­can döv­lə­ti­nin qu­rul­ma­sı stra­te­gi­ya­sı­nın iş­lə­nib ha­zır­lan­ma­sı və prak­ti­ka­da hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si Hey­dər Əli­ye­vin ta­ri­xi xid­mə­ti­dir (anl.az).

Onu da qeyd edək ki, müs­tə­qil döv­lət qu­ru­cu­lu­ğu pro­se­sin­də Ru­si­ya ilə əla­qə­lər­dən bəh­rə­lən­mək, bə­zi im­pe­ri­ya­pə­rəst qu­rum­la­rı bi­tə­rəf­ləş­dir­mək tak­ti­ka­sı Azər­bay­ca­nın xa­ri­ci si­ya­sət kur­sun­da müs­tə­qil bir is­ti­qa­mət ki­mi hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­yə baş­lan­dı. 1993-cü il sen­tyab­rın 6-da Hey­dər Əli­yev Mosk­va­da Ru­si­ya Pre­zi­den­ti Bo­ris Yelt­sin və Ru­si­ya­nın baş­qa rəh­bər şəxs­lə­ri ilə gö­rü­şüb iki öl­kə ara­sın­da mü­na­si­bət­lə­rin yax­şı­laş­dı­rıl­ma­sı mə­sə­lə­lə­ri­ni mü­za­ki­rə et­di, sen­tyab­rın 24-də isə Azər­bay­can MDB-yə da­xil ol­du.

Si­ya­si eks­pert­lər bil­di­rir­lər ki, müs­tə­qil döv­lət­çi­lik prob­lem­lə­ri­ni həll et­mək, bu yol­da qar­şı­ya çı­xan təz­yiq­lə­rə bir­gə si­nə gəl­mək, ye­ni iq­ti­sa­di və döv­lət­lə­ra­ra­sı mü­na­si­bət­lə­rə uy­ğun iki­tə­rəf­li və çox­tə­rəf­li əla­qə­lər ya­rat­maq məq­sə­di­lə di­gər MDB döv­lət­lə­ri, Uk­ray­na, Be­lo­ru­si­ya, Gür­cüs­tan, Mol­da­va və xü­su­sən 1993-cü ilin so­nu­na qə­dər Azər­bay­can­la kəs­kin mü­na­si­bət­lə­rə ma­lik olan Or­ta Asi­ya Res­pub­li­ka­la­rı ilə mü­na­si­bət­lə­rin kök­lü şə­kil­də ye­ni­dən qu­rul­ma­sı üçün ye­ni for­ma və va­si­tə­lər­dən is­ti­fa­də edi­lib. 

1994-cü il­də Er­mə­nis­tan-Azər­bay­can cəb­hə­sin­də atəş­kə­sin əl­də olun­ma­sı, 1996-cı il mar­tın 8-də Azər­bay­can res­pub­li­ka­sı­nın Pre­zi­den­ti Hey­dər Əli­ye­vin Gür­cüs­ta­na rəs­mi sə­fə­ri za­ma­nı "Qaf­qaz böl­gə­sin­də sülh, sa­bit­lik və təh­lü­kə­siz­lik haq­qın­da" Azər­bay­can-Gür­cüs­tan Bə­yən­na­mə­si­nin im­za­lan­ma­sı Res­pub­li­ka­mı­zın Qaf­qaz­da hə­ya­ta ke­çir­di­yi xa­ri­ci si­ya­sə­tin mü­hüm uğu­ru idi. Tib­li­si­də iki döv­lət baş­çı­sı­nın im­za­la­dı­ğı bir­gə Bə­yən­na­mə "Ümu­mi Qaf­qaz evi" ide­ya­sı­nın əmə­li ola­raq hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­si­nin baş­lan­ğı­cı­nı qoy­du.Bun­dan baş­qa, Azər­bay­can hö­ku­mə­ti Tür­ki­yə ilə mü­na­si­bət­lə­rin nor­mal, si­vil, qar­şı­lıq­lı fay­da­lı iq­ti­sa­di-si­ya­si əmək­daş­lıq və tə­rəf­daş­lıq müs­tə­vi­si üzə­ri­nə ke­çir­mək üçün çox cid­di və məq­səd­yön­lü iş apa­ra­raq tez­lik­lə müs­bət nə­ti­cə­lə­rə na­il ol­du (si­ya­si­elm­ler.word­press.com). Bu da o de­mək idi ki, re­gi­on döv­lət­lə­ri­ni və bey­nəl­xalq qu­rum­la­rı iki öl­kə ara­sın­da­kı mü­na­si­bət­lə­rin əv­vəl­ki dövr­də ol­du­ğu ki­mi sırf et­nik amil­lər əsa­sın­da de­yil, iki müs­tə­qil döv­lə­tin bey­nəl­xalq bir­gə­ya­şa­yış nor­ma­la­rı­na söy­kə­nən qar­şı­lıq­lı mə­na­fe­yi üzə­rin­də qu­rul­du­ğu­na inan­dır­maq müm­kün ol­du. Bu da Azər­bay­ca­nın bey­nəl­xalq mü­na­si­bət­lər sis­te­mi­nə da­ha uğur­lu in­teq­ra­si­ya­sı qar­şı­sın­da əl­ve­riş­li im­kan­lar aç­dı.

Rə­şid RƏ­ŞAD
Az
ərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə Dəstək Fondunun maliyyə dəstəyi ilə çap olunur
 
Azər­bay­ca­nın dün­ya si­ya­sə­tin­də­ki ye­ri və ro­lu
XİN-in bi­rin­ci rüb­də­ki fəa­liy­yə­ti
ge­niş olub 
Ver­gi­lər Na­zir­li­yi-Aİ əmək­daş­lı­ğı ge­niş­lə­nir
Par­la­ment­lər ara­sın­da əmək­daş­lıq

Təsisçi: Müşfiq SƏFİYEV

Baş redaktor: Qəzənfər BAYRAMOV

İnternet redaktor: Qalib İBRAHİMOĞLU

Ünvan: Bakı şəhəri, Xaqani küçəsi-20b mənzil 43.

Telefonlarımız: (+99412) 498-08-63

 (+99412) 498-08-63

Faks: (+99412) 493-56-23

Materiallardan istifadə zamanı, www.ekspress.az saytına istinad zəruridir.

Sosial şəbəkələrdə:

Bizə yazın
Redaksiya reklam elanlarında qeyd olunan informasiyanın düzgünlüyünə cavabdeh deyil və məsuliyyət daşımır. Redaksiya bu mövzuda əlavə məlumat kataloqu ilə təmin etmir.
Ekspress qəzeti 2018